Gemarmerd papier in kerkje De Rietstap Dinxperlo

DINXPERLO - Sinds de jaren tachtig maakt Janrein van Oostrum gemarmerd papier. Dat is een techniek waarbij met inkt een patroon op verdikt water gemaakt wordt, dat vervolgens door het papier opgezogen wordt. Na spoelen en drogen is het klaar voor gebruik. Aanvankelijk werkte hij met waterverf, later is hij verdunde drukinkt gaan gebruiken en heeft hij een eigen techniek ontwikkeld.

De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft om die reden meer dan 30 van zijn werken in de historische papierverzameling opgenomen. Vele jaren heeft hij deze techniek gedemonstreerd op boekbind- en boekkunstbeurzen in Leiden, Keulen en Antwerpen. De patronen maakt hij met behulp van stokjes en kammen of eenvoudigweg door het spatten van grotere en kleinere druppels inkt op de vloeistof die zich vervolgens, afhankelijk van de grootte, meer of minder uitspreiden. Als het patroon klaar is rolt hij een vel papier op het wateroppervlak. Inkt plakt beter aan papier dan aan water en hecht zich direct.

Marmeren is in islamitische landen een erkende kunstvorm maar wordt in Nederland als ambachtelijke, toegepaste kunst, beschouwd. Elk vel is uniek, al kunnen vellen wel veel op elkaar lijken. Bovendien zijn er creaties mee te maken die ook in andere opzichten een uniek karakter hebben en geschikt en geliefd zijn om als wandversiering te dienen.  Er zijn heel veel verschillende patronen mogelijk, die naar vergelijkbare bestaande zaken als boeketten, pauwenveren, kiezels, schelpen, spiralen, fonteinen en lussen genoemd zijn. Bovendien kan over het geheel een golfpatroon gelegd worden.

Wie wil marmeren zal over een ruimte moeten beschikken waarin een blind paard geen schade kan doen, want bij al het gespetter en gedrup wordt er ook gemorst. En drukinkt laat zich niet gemakkelijk verwijderen. De benodigde gereedschappen kopen is bijna onmogelijk en als je er aan kunt komen onbetaalbaar. Daarom heeft hij zelf zijn kammen gemaakt. Een tijdrovend en precies klusje! Voor iedere bakmaat moet je andere kammen hebben. Te grote zijn onbruikbaar en bij te kleine kammen vervormt het patroon tijdens het doorhalen. De ingrediënten moet je bij elkaar scharrelen, want iedere inktsoort moet eerst uitgeprobeerd worden: veel moderne inktsoorten zijn niet geschikt om mee te marmeren. De gebruikte hoeveelheden zijn betrekkelijk klein. Bevriende drukkers hebben vaak resten die bruikbaar zijn.

Ontvette terpentijn, het enige geschikte verdunningsmiddel, is in Nederland niet te koop. Hij wordt gewonnen uit hars van dennenbomen en in Frankrijk gemaakt. Je moet hem dus gaan halen of daarvandaan laten meebrengen. Elk vel is met de hand gemaakt en soms mislukken vellen doordat er bij het opleggen een luchtbel onder schiet. Op die plek zit dan geen inkt en ontstaat een witte vlek.

Gemarmerd papier is niet goedkoop en niet bedoeld als inpakpapier. Het wordt vooral gebruikt door boekbinders en dozenmakers. Soms wordt het ingelijst en opgehangen. Janrein heeft ook bedrukte vellen met allerlei doospatronen gemarmerd. Die kun je kopen en thuis zelf maken. De patronen zijn erg gevarieerd.

De Rietstap is elke zondag in november open van 13.00 to 16.00 uur. Het adres is: Kerkje de Rietstap,  Meniststraat 14 a 7091ZZ Dinxperlo.